Istniało bardzo wiele szkół walki. Samuraje zaczynali edukację wcześnie. Uczono ich gramatyki, literatury, poezji, sztuki układania wierszy, parzenia herbaty i oczywiście fechtunku. Lekcje zaczynały się wczesnym rankiem. Często, bez względu na pogodę, były prowadzone pod gołym niebem. Miało to hartować, wyrabiać wytrzymałość, czynić obojętnym na wszelkie przeciwności. Mistrzowie wiedzieli, że prawdziwa doskonałość leżała w zręczności i sile rąk, precyzji, a nade wszystko w opanowaniu. Ten, kto podczas walki myślał o tym, aby wygrać, zwykle przegrywał. Umysł wojownika powinien być czysty niczym tafla niezmąconego falami jeziora.

  Miecz był narzędziem kształtującym osobowość. Opanowanie filozofii, która legła u podstaw bujutsu, było nie mniej trudne niż nauka fechtunku. Ćwiczenia zaczynano od krótkiej medytacji, wyrównania oddechu, uspokojenia myśli. Dopiero później przychodził czas na zmagania fizyczne. Początkowo chłopcy walczyli drewnianymi mieczami, z czasem brali do ręki ciężkie, prawdziwe samurajskie miecze. Trzymali je oburącz, za błąd płacili własnym zdrowiem, kalectwem, a nawet śmiercią.

  Powoli zdobywali coraz większą wprawę; uczyli się cięć, które natychmiast, jednym celnym ciosem, zwalały z nóg przeciwnika. Za taki uważano kesagake – rozcinający na skos  od ramienia do pasa.

  Z'aden żołnierz nie mógł być jednak dumny z tego, że zranił przeciwnika, jeśli nie postępował według ściśle określonych reguł kodeksu samuraja.

  Wraz z rozwojem technik walki kodeks ten uległ zmianom. Aby zaskoczyć przeciwnika wojownicy wymyślali własne ciosy i techniki. Niemal każdy żołnierz trzymał w sekrecie ten jeden jedyny cios, który był jego tajemnicą i który często ratował mu życie.

  Typowo japońskim sposobem walki była potyczka, w której szermierz używał dwóch mieczy. Duży miecz (trzymany zazwyczaj w prawej ręce) służył do zadawania mały do odparowywania ciosów przeciwnika i obrony.

  Niezależnie od stopnia każdy japoński żołnierz posługiwał się mieczem. Oficerowie i wyżsi stopniem mieli jedynie więcej czasu na doskonalenie swojej sztuki walki i zdobywanie coraz to nowych umiejętności.

  Samuraj kształcony był nie tylko w posługiwaniu się mieczem, ale także łukiem, jak również całą gamą innej broni, jak np. włócznia zwana Yari, broń drzewcowa o nazwie Naginata czy wachlarz bojowy Tessen. Technika walki łukiem zwana kiujutsu była wysoce duchową techniką nierzadko używaną do medytacji.